معرفی انواع اوراق بهادار (سهام ممتاز)

سهام ممتاز چیست؟

سهام ممتاز (Preferred stock یا Preferred share) نوعی سهم است كه از سود مشخصی برخوردار میباشد; برای مثال سهام ممتازی كه دارای سود ده درصد بوده و ارزش آن 1000 ریال میباشد در آخر سال مالی 100 ریال سود دریافت خواهد كرد; همچنین سهام ممتاز از نظر پرداخت سود بر سهام معمولی اولویت داشته و پس از پرداخت سود سهام ممتاز; سهام عادی سود دریافت خواهند كرد; معمولا سهام‌ممتاز در مجمع عمومی شركت دارای حق رای نیست.

سهام‌ممتاز ; جزو سهام سرمایه‌ای می‌باشد که در ایران قانون تجارت آن را پذیرفته‌است;این سهم دارای امتیازاتی است که به سهم عادی تعلق نمی‌گیرد;امتیازاتی که به سهام ممتاز تعلق می‌گیرد عبارتند.
– اختصاص سود بیشتر به مالکان سهام‌ممتاز نسبت به مالکان سهام عادی;مثلاً مقرر می‌شود که به سهام ممتاز نسبت به سهام عادی درصد بیشتری سود تعلق می‌گیرد.

– مالکان سهام‌ممتاز در دریافت سود اولویت دارند;مثلاً ممکن است زمانی پیش آید که به علت سود کم; سهامداران دیگر از بردن سود در زمان خاصی محروم شوند.
– اولویت مالکان سهام ممتاز در دریافت سود سال‌های آینده در صورت کافی نبودن سود سال مالی;
– اعطای امتیاز هنگام تقسیم دارایی شرکت در زمان تصفیه ترجیحاً مبلغ سهام ممتاز پرداخت شود; یا در تقسیم دارایی باقی‌مانده شرکت; پس از پرداخت بدهی‌های آن به اشخاص ثالث; سهم بیشتری به نسبت سهام عادی به صاحبان سهام ممتاز داده شود.

– اعطای حق رای دو یا چند برابر که در قانون فرانسه از سال ۱۹۳۰ به روشنی ممنوع گردیده‌است و در قانون ۱۹۶۶ این کشور نیز این ممنوعیت جز در موارد استثنایی حفظ شده‌است;در برخی کشورها مانند فرانسه صاحبان سهام ممتاز از حق رای برخوردار نیستند.

ویژگی‌های سهام ممتاز

سهامِ ممتازِ جمع‌شونده

خریداران سهام معمولا از سهام ممتازی که ویژگی جمع‌شونده دارد; بیشتر استقبال می‌کنند؛ زیرا این ویژگی می‌تواند به سرمایه‌گذار اطمینان بدهد که سود سهم خود را دریافت خواهد کرد; هر شرکت در زمان بحران مالی; این حق را دارد که پرداخت سود سهام ممتاز را به تعویق بیندازد; به این ترتیب; سود سهام ممتاز جمع‌شونده روی هم انباشته خواهد شد; در نهایت; هنگام پرداخت سود; شرکت حق ندارد تا زمانی که تمام مبلغ سود انباشته شده‌ی سهام ممتاز را به صاحبان آنها پرداخت نکرده است; به سهام‌داران عادی; سودی بپردازد.

سهام ممتاز قابل بازخرید

شرکت‌هایی که سهام ممتاز قابل بازخرید را صادر می‌کنند; این حق را دارند که پس از مدت معینی سهام را (معمولا به ارزش اسمی آن) بازخرید کنند; هنگامی که نرخ سود در بازار کاهش می‌یابد; شرکت‌های صادرکننده می‌توانند سهام ممتاز قابل بازخرید قدیمی را (که نرخ سود بالایی دارد) بازخرید کنند و با حذف آن; یک سری سهام ممتاز جدید (با سود فعلی که پایین‌تر است) منتشر کنند.

سهام ممتاز قابل تبدیل

سهام‌داران ممتاز می‌توانند سهام خود را (در صورتی که قابل تبدیل است) به سهام عادی با قیمت از پیش تعیین‌شده تبدیل کنند; اگر ارزش بازاری (market price) سهام عادی افزایش بیابد; ارزش ادراک‌شده‌ی سهام قابل تبدیل افزایش پیدا می‌کند; برخی از سهام‌های قابل تبدیل; به طور اجباری پس از تاریخ معینی به سهام عادی تبدیل می‌شوند.

سهام ممتاز مشارکتی

گاهی شرکت صادر کننده‌ی سهام ممتاز; آن را به صورت سهام‌ممتاز مشارکتی عرضه می‌کند; سهام ممتاز با این ویژگی; افزون بر نرخ سود ثابت; می‌تواند از سود اضافی که توسط هیئت مدیره اعلام می‌شود; بهره‌مند شود; البته سود اضافی ابتدا به مقدار معینی که تعیین شده; به سهام‌داران عادی تعلق خواهد گرفت و در نهایت باقیمانده‌ی آن به سهام‌داران ممتاز مشارکتی می‌رسد.

برای مثال; اگر شرکتی که در یک سال عملکرد خوبی داشته و کسب‌وکار آن پررونق بوده است بخواهد پاداش و سود پایان سال ویژه‌ای به سهام‌داران عادی خود بدهد; باید در مورد سهام‌داران ممتازی که ویژگی مشارکتی دارند نیز چنین عمل کند.

انواع سهام ممتاز

اوراق بهادار سنتی

ساختار بسیاری از سهام‌های ممتاز‌ِ سنتی به گونه‌ای است که بدون مدت و دائمی است; یعنی تاریخ سررسید ندارد; با این حال; صادرکننده می‌تواند و باید (با توجه به مقررات) نسبت به بازخرید سهام‌های ممتازِ واریز نشده که روی هم انباشته شده‌اند; اقدام کند و آنها را از دور خارج سازد.

اوراق بهادار ترکیبی یا دو رگه

از آنجا که سهام ممتاز; از یک سو برخی از ویژگی‌های سهام عادی را داراست و از سوی دیگر شباهت‌هایی به اوراق قرضه دارد; به آن اوراق بهادار دو رگه یا ترکیبی (hybrid preferred stocks) گفته می‌شود; مانند اوراق قرضه; سودی که به سهام ممتاز تعلق می‌گیرد با نرخ ثابت نسبتا بالایی پرداخت می‌شود; از سوی دیگر; سهام ممتاز مانند سهام عادی در بازار بورس معامله می‌شود.

سهام ممتاز ترکیبی یا «اوراق بهادار سرمایه» با نرخ ثابت برای اولین بار در سال ۱۹۹۳ به بازار معرفی شد; این نوع سهام; ترکیبی از اوراق قرضه (که در رده‌ی بدهی‌های شرکت قرار می‌گیرد) و حقوق صاحبان سهام بود; سهام‌ممتاز ترکیبی جدید; نسبت به سهام ممتاز سنتی از نقدشوندگی (liquidation) بالاتری برخوردار بود.

از لحاظ فنی به سهام‌ممتاز ترکیبی; به جای سود تقسیمی بهره پرداخت می‌شود; بهره (interest) با سود تقسیمی (dividend) تفاوت دارد و نباید این دو را با یکدیگر اشتباه کرد; بهره به درآمد حاصل از سرمایه گفته می‌شود; در حالی‌که سود تقسیمی سودی است که از تقسیم میزان سود عملیاتی; پس از کسر مالیات شرکت; بر تعداد کل سهام; محاسبه می‌شود و نشان دهنده سودی است که شرکت در یک دوره مشخص; به ازای یک سهم به‌دست آورده است.

فارکس رهبري فارکس روسيه فارکس روش ابوناچي فارکس ريالي فارکس زنده فارکس سرمايه گذاري

از آنجا که بهره‌ی سهام ممتاز ترکیبی پیش از کسر مالیات پرداخت می‌شود; انتشار این نوع سهام مزایای زیادی (از نظر کاهش هزینه‌های مالیاتی) برای شرکت صادرکننده خواهد داشت; این در حالی است که سود همه‌ی انواع سهام پس از کسر مالیات صورت می‌گیرد و این پرداخت سود; تأثیری در پرداخت مالیات ندارد.

توصیه می‌شود سرمایه‌گذاران قبل از خرید سهام; به‌طور کامل ویژگی‌های اوراق بهاداری را که خریداری می‌کنند و تأثیری را که هر یک از این ویژگی‌ها ممکن است بر اوراق خریداری شده; داشته باشد بررسی کنند; درآمد حاصل از بهره; به نوبه‌ی خود برای شخص سرمایه‌گذار به عنوان مالیات بر درآمد; مشمول مالیات خواهد شد.

با این حال; انتشار این نوع سهام و اوراق بهادار برای صادرکنندگان; به دلیل معافیت‌های مالیاتی بسیار جذاب است; امروزه ۷۵% از سهام‌های ممتازی که در بازار سهام خرید و فروش می‌شود از نوع سهام‌ممتاز ترکیبی است.

ریسک‌ها

ریسک نُکول (default risk)

مانند هر سرمایه‌گذاری دیگری; در اینجا نیز با ریسک نکول روبه‌رو هستیم; ریسک نکول به عدم توانایی پرداخت اصل مبلغ اوراق بهادار یا بهره و سود سهام در موعد مقرر گفته می‌شود.

بسیاری از شرکت‌ها ممکن است پرداخت بهره یا سود سهام‌های ممتاز را به تعویق بیندازند; به‌طور معمول; شرکت ابتدا باید سود سهام ممتاز را که به تعویق افتاده است بپردازد; اگر سهام ممتاز از نوع جمع‌شونده باشد; ابتدا باید همه‌ی سود جمع‌شونده پرداخت شود و سپس پرداخت سود سهام عادی به جریان بیفتد.

ریسک بازار

قیمت سهام‌ممتاز در بازار; بر اساس نوسانات نرخ بهره و عرضه و تقاضا مدام در حال تغییر است; مانند سهام عادی; قیمت سهام ممتاز نیز پس از مدت معینی افت می‌کند.

نقدشوندگی

نقدشوندگیِ (liquidation) سهام‌های ممتاز متفاوت است; سهامی که دارای قدرت نقدشوندگی بالایی است; تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش در آن بسیار اندک است; سهامی که تفاوت قیمت خرید و فروش آن زیاد باشد; معمولا طرفداران زیادی ندار.

ریسک بازخرید

بسیاری از سهام‌های ممتاز قابل بازخرید هستند; قبل از خرید سهام; سرمایه‌گذار باید بازدهی سهام خریداری شده و سود و زیان آن را به خوبی بررسی کند;پ.