سوآپ (swap) چیست؟
سوآپ (swap) در لغت
در لغت بهمعنای معامله پایاپاى ( ارز ) , معاوضه , تغییر دادن , مبادله کردن , خارج کردن , جانشین کردن و اخراج کردن آمده و در اصطلاح , توافقی میان دو شرکت برای معاوضه جریان نقدی در آتی ( با دو جورپرداخت مختلف از بدهی یا این که میزان دارایی ) است . قرارداد فوق مورخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که می بایست پرداخت شود معلوم مینماید . معمولا محاسبه جریانات نقدی دربرگیرندهارزشهای آینده یک یا تعدادی متغیر بازار است . در شرایط کنونی عمده قراردادهای مشتقّات خارج از بورس بهصورت سوآپ انجام میگردد .
اولین سوآپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت. امروزه قراردادهای سواپ جزء مهمترین قراردادهای مالی مورد استفاده در دنیا میباشند. چنانچه مطابق گزارش بانک تسویه حسابهای بینالمللی در سال ۲۰۱۰ حجم این نوع از قراردادها بیش از ۳۴۸ تریلیون دلار بوده است.
اجزای تشکیلدهنده :
1. دارایی پایه؛ موضوع قرارداد است و هدف از قراداد; انتقال ریسک اعتباری در معرض آن است. بهطور معمول; دارایی پایه یکی از اقلام زیر است:
· ورقه قرضه با ریسک اعتباری؛
· وام؛
· پرتفوی (سبد داراییها در بورس) مرجع متشکل از اوراق قرضه و وامها؛
· شاخص مربوط به بخشی از بازار اوراق قرضه؛
· شاخص سهام.
2 . فروشنده سوآپ ( Swap Seller ) ; طرف قراردادی که نرخ شناوری را اخذ و بازده کل را به طرف دیگر قرارداد پرداخت می نماید . به فروشنده سوآپ , خریدار حمایت هم گفته میشود .
3 . خریدار سوآپ ( Swap Buyer ) ; طرف قراردادی که با پرداخت نرخ شناور و اخذ بازده کل موافقت مینماید , به خریدار سوآپ فروشنده حمایت یا این که سرمایهگذار هم گفته میشود .
4. شخص مرجع یا تعهد مرجع؛ شخص مرجع همان صادرکننده ابزار بدهی است. این شخص میتواند شرکت; دولت و یا صادرکننده وام باشد.
5. صرف سوآپ (Swap Premium)؛ پرداختهایی که بهوسیله خریدار حمایت صورت میگیرد; “پایه صرف” نام دارد و پرداختهای احتمالی که ممکن است فروشنده حمایت به پرداخت آنها مجبور شود به “پایه حمایت” موسوم است. خریدار و فروشنده در تاریخ معامله بر روی این صرف به توافق میرسند و صرف تا پایان مدت قرارداد ثابت میماند.
ریسک اعتباری در سوآپ
قراردادهایی همچون سوآپ که در واقع توافقنامههای محرمانه در میان دو کمپانی می باشند , در معرض “ ریسک اعتباری ” هستند . بهطور نمونه یک ارگان مالی قراردادهای سوآپ همسان و هم اندازه ولیبرعکس ( مقابل ) با دو کمپانی انعقاد نموده است ; چنانچه هیچکدام از طرفین قرارداد پیمانشکنی نکنند , ارگان مالی بهصورت بی نقص پوشش ریسک داده میشود ; یعنی کاهش در یک قرارداد همواره با افزایشیک قیمت قرارداد دیگر جبران میشود ; ولی همواره این احتمال موجود هست که یکیاز مؤسسات طرف قرارداد در گیر ورشکستگی شود ; دراین حال , ارگان مالی بایستی به قرارداد خویش با طرف دیگر پایبند باشد .